مقایسه سازمان وکالت امامیه با سازمان دعوت عباسیان

سازمان دعوت عباسیان و سازمان وکالت امامیه دو سازمان مخفی بودند که در قرون دوم و سوم هجری در سرزمین های اسلامی فعالیت می کردند. امامان شیعه(ع) در زمان حضور خود، از تشکیلات وکالت برای ایجاد ارتباط با شیعیان در تمام نقاط قلمرو اسلامی استفاده می کردند. عباسیان نیز در رفتاری مشابه، از داعیان برای بسط و گسترش دعوت خود بهره می بردند. این که این دو سازمان چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم داشتهاند، مهم است؛ زیرا با بررسی ویژگی هایی نظیر بسترهای پیدایش، اهداف، اصول سازمانی و منابع مالی آن ها و دیگر محورهای مربوط، امکان قضاوت درست تاریخی نسبت به عملکرد امامان و شیعیان، و بنی عباس و پیروانشان بهتر و بیش تر فراهم می گردد. در این تحقیق، این دو سازمان در هشت محور با هم مقایسه شده اند. وجود اختناق، فعالیت جناح های رقیب و لزوم جمع آوری منابع مالی از بسترهای پیدایش هر دو سازمان بوده است؛ ولی در سازمان وکالت، لزوم ارتباط با شیعیان مناطق مختلف و ایجاد آمادگی ذهنی برای دوران غیبت نیز از بسترهای پیدایش بوده اند. سازمان دعوت اهداف سیاسی و سازمان وکالت، اهداف سیاسی و غیرسیاسی را دنبال می کرد. دو سازمان در اصولی مانند پنهان کاری، نظم و تدبیر و ... با هم مشابه اند؛ ولی در برخی اصول دیگر مانند اصل بودن رسیدن به قدرت، متفاوتند. ساختار تشکیلاتی هر دو سازمان هرمی بوده است؛ ولی تفاوت هایی در میزان پیچیدگی و حیطه نظارت دارند. هر دو سازمان، وظایف مالی و ارتباطی داشته اند؛ ولی سازمان وکالت نقش علمی و ارشادی نیز داشته است. گستره جغرافیایی دعوت عباسیان منحصر به شام، عراق و خراسان بوده است؛ ولی سازمان وکالت در تمامی مناطق اسلامی فعال بوده است. هر دو سازمان، منابع مالی را از راه های مختلف به دست می آوردند و عباسیان این منابع را صرف سازمان دعوت و امامیه آن ها را صرف سازمان و فعالیت های دیگر نظیر کمک به نیازمندان می کرد. در هر دو سازمان انحرافاتی وجود داشته است؛ با این تفاوت که انحرافات در سازمان دعوت، سیاسی و در سازمان وکالت بیش تر اعتقادی و مالی بوده است. روش تحقیق در این پژوهش کتابخانه ای است.این مقایسه به شناخت بهتر سیره امامان(ع) در مقایسه با سیره دیگران منجر خواهد شد.